W dniu 30 września 2022 roku w Klubie Profesora AGH odbył się wernisaż obrazów – niestety nieżyjącego już – profesora Zbigniewa Lesia. Tym samym została otwarta wystawa jego prac zatytułowana „Piękno Rozszerzonego Pola Percepcyjnego – Synteza Świata Mikro i Makro”, która będzie gościć w Klubie Profesora AGH do dnia 28 października 2022 r.
Prof. Zbigniew Leś (1956-2021)
absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i Melbourne University. Doktoryzował się u światowej sławy naukowca, prof. Ryszarda Tadeusiewicza z AGH. Przez wiele lat mieszkał i pracował w Australii gdzie założył i kierował jako Dyrektor St. Queen Jadwiga Research Institute of Understanding (SQJRIU) i Queen Jadwiga Foundation (QJF) co było m.in. wynikiem zafascynowania dziełami świętej królowej Jadwigi, o której dowiedział się w 2000 roku, kiedy Uniwersytet Jagielloński świętował 600-lecie swego odnowienia.
Z wykształcenia był informatykiem, wysokiej klasy specjalistą z zakresu grafiki komputerowej, sztucznej inteligencji i kognitywistyki (interdyscyplinarna dziedzina nauki zajmującą się badaniem procesów umysłowo-poznawczych, takich jak percepcja, świadomość, pamięć, rozumienie, wnioskowanie, zdolności językowe, rozwiązywanie problemów, inteligencja, procesy komunikacyjne, reprezentacje poznawcze i inne.). Był twórcą nowej dziedziny zwanej: „machine understanding”. Wyniki badań zawarł w 4 książkach naukowych wydanych przez Springer Nature. Są nimi:
- Z. Les and M. Les (2020) Machine Understanding. Machine Perception and Machine Perception MU
- Z. Les and M. Les (2015) Shape Understanding System. Machine Understanding and Human Understanding
- Z. Les and M. Les (2013) Shape Understanding System – Knowledge Implementation and Learning.
- Z. Les and M. Les (2008) Shape Understanding System. The First Steps toward the Visual Thinking Machine
Prof. Zbigniew Leś był człowiekiem wielu talentów, człowiekiem renesansu:
• naukowcem wytrwale prowadzącym badania związane ze sztuczną inteligencją, rozumieniem maszynowym, grafiką komputerową, analizą obrazów, kognitywistyką, estetyką i powiązaniami pomiędzy sztuką i nauką,
• wybitnym znawcą zagadnień filozoficznych i filozofów (już w szkole podstawowej czytał Arystotelesa),
• artystą malarzem, wykorzystującym i łączącym elementy świata mikro-makro, elementy języka matematycznego, eksplorującym relacje między ich warstwą formalną i symboliczną,
• autorem fraszek, wierszy, pieśni w tym poświęconych św. Jadwidze Królowej, we własnym opracowaniu muzycznym i wykonaniu,
• muzykiem grającym na gitarze i fortepianie.
Sztuka była życiową pasją Zbigniewa. Rysował i tworzył kompozycje malarskie przez większość swojego życia. Pierwsze obrazy olejne namalował w końcowych latach szkoły podstawowej. W okresie studiów na AGH, rozpoczął badania relacji pomiędzy elementami obrazu, ich formą, znaczeniami oraz powiązaniami pomiędzy światem nauki i światem sztuki. Zwieńczeniem tych poszukiwań było założenie wraz z bratem Janem, także asolwentem AGH, grupy artystycznej Micro-Macro i opracowanie wspólnego manifestu artystycznego. Prace malarskie Zbigniewa i fotograficzne Jana z tego okresu były prezentowane na wystawach w Krakowie w latach 80-tych ubiegłego wieku. Obrazy-syntezy wykorzystywały elementy tego co niewidzialne gołym okiem (zdjęcia mikroskopowe, rentgenowskie, teleskopowe, itp.), tego co widzialne okiem nieuzbrojonym i tego co widzialne jedynie okiem wiedzy (symbole, formuły matematyczne).
W późniejszym okresie czasu, po wyjeździe do Australii, równolegle z pracą naukową nad sztuczna inteligencją, rozpoznawaniem kształtów, rozumieniem i estetyczną oceną obrazów (z zastosowaniem do tego celu, jako pierwszy w świecie, sieci neuronowych), Zbigniew, w ramach założonej przy QJF Art&Science Gallery, realizował swoje prace artystyczne wykorzystując technikę cyfrową z elementami grafiki komputerowej. Prace te, zwane cyfrowymi kolażami były prezentowane na wystawach w Melbourne w latach 2003-2009.
Galeria, założona przez Zbigniewa, funkcjonuje w oparciu o artystyczny program składający się z trzech bloków tematycznych:
1. Arcydzieła jako wizualne metafory
Artystyczna interpretacja najlepszych artystycznych osiągnięć umieszczona jest w kontekście znaków naszego ziemskiego bytowania.
2. Dzieła sztuki jako wynik systematycznych formalnych poszukiwań
Dzieła tworzone w procesie formalnych poszukiwań zastanych wzorów jak również możliwych kombinacji wizualnych cech obrazowych.
3. Piękno naukowych wizualnych rezultatów naszego rozszerzonego pola percepcyjnego
Źródłem estetycznych inspiracji może być nie tylko świat wymiaru naszej codziennej egzystencji, ale również, z powodu poszerzenia skali naszej percepcji, mikro-makro świat.
Zbigniew uczył się warsztatu malarskiego od wielkich mistrzów, wykonując kopie ich dzieł, głównie tych ze sfery Sacrum. Jego ostatnim obrazem olejnym, malowanym tuż przed śmiercią, jest kopia obrazu Durera Adoracja Trójcy Świętej. Zbigniew to artysta o olbrzymiej wyobraźni, człowiek pełen fantazji przeplatanej z naukową wiedzą, twórca obrazów rozważań formalnych i obrazowych syntez, twórca wizualnych narracji, z których każda jest oddzielną, unikalną opowieścią. Obrazy prezentowane na tej wystawie, to selekcja kilkunastu dzieł Zbigniewa z serii Micro-Macro i kilku obrazów z serii rozważeń formalnych. Dwie prace fotograficzne dedykowane zmarłemu bratu, zostały przysłane przez Jana Adama Lesia, artystę fotografika zamieszkałego w Adelajdzie. Należy też wspomnieć, że grafiki prof. Zbigniewa zdobią ściany pomieszczeń Rządu Wiktoriańskiego w Melbourne”.
Po nagłej śmierci prof. Zbigniewa Lesia pod koniec 2021 roku Stowarzyszenie Wychowanków AGH rozpoczęło przygotowania do pokazania jego obrazów szerszej rzeszy pracowników AGH i koneserów sztuki z innych ośrodków Krakowa, a także z innych miast Polski. Dobrym miejscem prezentowania sztuki w AGH jest Klub Profesora, gdzie dobywają się liczne spotkania okolicznościowe i popularno-naukowe.
O randze tego wydarzenia świadczyć może lista znamienitych gości, którzy, jeśli nie mogli przybyć na wernisaż, w większości wyrażali chęć obejrzenia wystawy w innym terminie. Na liście gości byli: Mr. Lloyd Brodrick – Ambasador Australii, Dr Tibor Gerencsér – Konsul Generalny Węgier w Krakowie, Rektor AGH prof. Jerzy Lis, , prof. Ryszard Tadeusiewicz – AGH, prof. Kazimierz Wiatr – AGH, prof. K. Zieliński – AGH, prof. Marek Ogiela – AGH, prof. M. Ziółko – AGH, Dr Andrzej Izworski – AGH, Prof. Jerzy Stochel – AGH, prof. K. Skrzypkowski – AGH, prof. Mariusz Flasiński – UJ, prof. Krzysztof Ożóg i prof. Stanisław Sroka – Instytut Historii UJ, Dr Iwona Sikorska- UJ, prof. Marta Białecka – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, prof. Beata Mazepa-Domagała – Uniwersytet Śląski, Prof. Ewa Obuchowicz – Śląski Uniwersytet Medyczny, Jan Garncarski – dyrektor Muzeum Podkarpackiego w Krośnie oraz mgr Joanna Kubik – dyrektor Technikum Naftowego w Krośnie, gdzie uczył się i zdawał maturę prof. Zbigniew Leś.
Na wernisaż przybyli wybitni koneserzy sztuki, osoby malujące i przyjaciele prof. Zbigniewa i Magdaleny.
Wernisaż rozpoczął prezes Stowarzyszenia Wychowanków AGH prof. Piotr Czaja, który powitał i przedstawił zebranym panią Magdalenę Leś – wdowę po ś.p. profesorze oraz przybyłych gości.
Na początku wernisażu chwilą ciszy uczczono pamięć prof. Zbigniewa, a następnie jego sylwetkę zaprezentowała żona Magdalena. Przypomniała również o 25-tej rocznicy kanonizacji św. Jadwigi Królowej, która przypadła na rok 2022. Rocznicy, której oboje bardzo wyczekiwali, a obchodów której nie dane było doczekać Zbigniewowi. Zwróciła uwagę na dwa kolaże cyfrowe – dzieło Zbigniewa – ukazujące postać św. Jadwigi Królowej.
Prof. Leś był nie tylko uzdolniony muzycznie, ale także dużo pisał. Wśród utworów jego autorstwa były pieśni.
- Jedną z nich, „Pieśń o św. Jadwidze Królowej” z muzyką i tekstem Zbigniewa, zainspirowanego życiem i dziełem tej mądrej królowej, zaśpiewała pięknie Julia Siewniak.
- Dwa ulubione wiersze Zbigniewa: Juliusza Słowackiego „W pamiętniku Zofii Bobrówny” oraz Cypriana Kamila Norwida ”Dziecko i Krzyż” zaprezentowała Małgorzata Żubińska-Scharlibbe, przybyła specjalnie na to wydarzenia z Niemiec.
- Na zakończenie części artystycznej zabrzmiał „Walc As-dur op. 69 nr 1„ Fryderyka Chopina (transkrypcja na skrzypce) w wykonaniu Aleksandry Kurek.
Po części artystycznej wystąpiła pani Dyrektor Zespołu Szkół Naftowo–Gazowniczych im. Ignacego Łukasiewicza w Krośnie mgr Joanna Kubit, wyrażając wielką wdzięczność za zaproszenie na wernisaż. Kiedy dowiedziała się, że zmarły profesor i artysta wykształcenie średnie pobierał w Jej krośnieńskim technikum – w archiwum odszukała kilka informacji o jego pobycie w tej szkole. Wyraziła też swoją dumę i zadowolenie, że absolwent tej placówki dydaktycznej osiągnął tak wiele w swoim – niestety trochę za krótkim – życiu. Odnosząc się do „światła”, które w malarstwie odgrywa pierwszoplanową rolę, podarowała pani Magdalenie Leś – miniaturkę lampy naftowej – jako źródło światła ‑ mistrza Ignacego Łukasiewicza, która jest symbolem Zespołu Szkół Naftowo–Gazowniczych im. Ignacego Łukasiewicza w Krośnie.
Resztę nostalgicznego wieczoru licznie zgromadzeni goście spędzili oglądając szczegółowo obrazy, dyskutując o sztuce i wspominając bohatera wernisażu.
Tym sposobem Stowarzyszenie Wychowanków AGH uczciło pamięć zmarłego profesora, a prezentacją Jego dzieł i wspomnieniami – sprawiło, że prof. Leś jest z nami nadal obecny w swojej bogatej i pięknej twórczości.
Wszystkim organizatorom wystawy oraz uczestnikom wernisażu
SERDECZNIE DZIĘKUJEMY!
Wszystkich odwiedzających Klub Profesora AGH zapraszamy do oglądania Jego dzieł.
Prof. Piotr Czaja
Prezes Stowarzyszenia Wychowanków AGH
W materiale wykorzystano materiał informacyjny przygotowany przez małżonkę profesora panią Magdalenę Leś.
