Prof. Bolesław Krupiński – jeden z pierwszych dziesięciu absolwentów nowo- powstałej w Krakowie Akademii Górniczej i jeden z pierwszych Honorowych Członków Stowarzyszenia Wychowanków AGH zmarł 50 lat temu. W Akademii Górniczo-Hutniczej zostawił po sobie wiele spektakularnych sukcesów, a jako twórca polskiej szkoły projektowania kopalń oraz twórca i wieloletni prezydent organizacji o nazwie „Światowe Kongresy Górnicze” zasłynął w świecie jako wielki wizjoner górnictwa i budowniczy wielkiego zbliżenia ludzi górniczego stanu, bez względu na miejsce ich pochodzenia. W roku 1958 zorganizował w Warszawie pierwszy Światowy Kongres Górniczy, który był również pierwszym krokiem w przełamaniu „żelaznej kurtyny” pomiędzy Wschodem i Zachodem. Do tej pory na świecie odbyło się 25 Światowych Kongresów Górniczych, w których uczestniczyły setki tysięcy górniczych specjalistów z całego świata. Zgodnie z zasadami przyjętymi przez prof. Krupińskiego i powstały Międzynarodowy Komitet Organizacyjny (International Organising Committee – IOC) Kongresów, jego prezydentem jest zawsze Polak. Obecnie od roku 2016 funkcję tę sprawuje prof. Marek Cała z AGH.
Można z dużą dozą pewności stwierdzić, że dzisiejsza kuriozalna sytuacja Polski w zakresie zaopatrzenia kraju w węgiel jest następstwem ignorowania i wręcz zwalczania idei propagowanych przez prof. Krupińskiego. On to właśnie – podobnie jak Stanisław Staszic (1755-1826)- siłę gospodarczą Polski widział głównie w zagospodarowaniu własnych surowców mówiąc między innymi: „Taki kraj jak Polska musi dorobić się dwu rzeczy, żeby wreszcie stanąć na nogach – mieć realny bilans pokrycia potrzeb paliwowo-energetycznych i uporządkowane rolnictwo”. (źródło: R. Jarocki).
Wszystkie jego dalsze działania edukacyjne prowadzone w Akademii Górniczo-Hutniczej były nadzwyczaj efektywną formą realizacji tych poglądów.
Profesor Krupiński związał się z ludem śląskim od młodych lat i jemu też poświęcał swoje siły i uczucia. Poznał bowiem ludzi ofiarnych, o gorącym patriotyzmie, bez reszty oddanych Ojczyźnie. Z nimi brał udział w powstaniach śląskich, a po uspokojeniu sytuacji politycznej do nich powrócił w pracy zawodowej i społecznej.
Po drugiej wojnie światowej konieczną była nie tylko odbudowa przemysłu wydobywczego zdemolowanego przez okupanta, ale jego rozwój i rozbudowa – adekwatna do potrzeb i na skalę niespotykaną w świecie. I tak krok po kroku profesor Krupiński rozpoczął to dzieło od stworzenia silnej jednostki edukacji akademickiej inżynierów górniczych. Prof. A. Lisowski (GIG) w tym kontekście mówił o nim:
(….) „Był tym, który rozwijając pojęcie górnictwa jako narodowego przemysłu Polski tworzył tym sposobem wielką siłę przyciągającą młodzież do najżywotniejszych zagadnień kraju. „Wżeniając” ją w górnictwo włączał równocześnie w szeroki nurt budowy coraz to lepszych warunków społeczno-gospodarczych całego kraju”.
W edukacji akademickiej w AGH prof. Krupiński postawił głównie na dwie specjalności: „Projektowanie i budowa kopalń” (BZG) oraz „Ekonomika górnictwa” (Ekonomika), które ulokował w „swojej” Katedrze pracującej na Wydziale Górniczym AGH od roku 1922. W każdym roku akademickim na Wydziale Górniczym po czwartym semestrze następował rozdział studentów na osiem specjalności. Przy naborze na sekcje BZG i Ekonomika profesor postawił „zaporowe” warunki:
- maksimum 30 studentów na specjalności,
- najlepsze „lokaty” na liście rankingowej całego roku uzyskane podczas pierwszych (bardzo trudnych) lat studiowania.
Studia magisterskie jednolite trwały 10 semestrów, ale w roku 1959 wprowadzono dodatkowy semestr i studia rozpoczynały się od semestralnej praktyki zawodowej w górnictwie. W ten sposób studia te były jedyne – oprócz studiów medycznych – trwające oficjalnie dłużej niż 5 lat. Celem tych praktyk było zapoznanie kandydatów z rzeczywistym charakterem pracy w górnictwie. Praktyki te sprawdziły się bardzo dobrze i dalsze studia były o wiele łatwiejsze. Podobnie w kolejnych latach zajęcia praktyczne w polskich kopalniach i praktyki zagraniczne organizowane z kłopotami charakterystycznymi do rygorów politycznych, były doskonałą formą podnoszenia poziomu wykształcenia. Na barki absolwentów tych specjalności zrzucano ciężar zagospodarowania nowych złóż i budowy kilkunastu nowych kopalń „od trawnika” – do „pierwszego wózka węgla”. Zadanie to udało się zrealizować z dużym powodzeniem. Nic więc dziwnego, że bardzo szybko obydwie sekcje w przemyśle i na uczelni nazywano „sekcjami dyrektorskimi”. Pośród polskich firm – na światowym rynku „brylował” bytomski PBSz (Przedsiębiorstwo Budowy Szybów). Była to jedna z najlepszych firm w dziedzinie budowy nowych szybów z powierzchni, realizująca projekty polskie ale także wiele kontraktów zagranicznych, które były wspaniałym magnesem dla nowych adeptów budownictwa podziemnego. Pozyskanie stypendium fundowanego z PBSz było marzeniem wielu najlepszych studentów tych specjalności.
Profesor Krupiński dbał o swoich studentów od początku edukacji do jej zakończenia. W organizowanych ćwiczeniach terenowych do przodujących polskich zakładów górniczych – zapraszał również studentów do Warszawy, gdzie obowiązkowo winni zakosztować szeroko rozumianej kultury czyli zwiedzić ciekawe obiekty, być w muzeum, czy wyjść do teatru.
Profesor mimo pracy w najwyższych władzach branży górniczej Polski (był między innymi Przewodniczącym Państwowej Rady Górnictwa) uczestniczył czynnie w życiu swojej uczelni. Mocno popierał kultywowanie tradycji górniczych uczestnicząc w uroczystych Barbórkach.
O Jego stosunku do studentów świadczy choćby taki telegram, który w roku 1966 wysłał z Warszawy do uczestników balu absolwenta „Rocznika 13”. Na Wydziale Górniczym od roku 1954/55 rozpoczęto kształcenie na specjalności projektowanie i budowa kopalń i kolejnym rocznikom rozpoczynającym te studia nadawano kolejne liczby porządkowe.
Profesor Bolesław Krupiński był człowiekiem bardzo oddanym sprawie górnictwa. Szczególną jego troską była poprawa bezpieczeństwa pracujących pod ziemią. Z jego inicjatywy w zakładach Rybnickiego Gwarectwa Węglowego zorganizowano specjalne komisje bezpieczeństwa, których zadaniem była ścisła analiza wszystkich nieszczęśliwych wypadków i próba opracowania metod zapobiegania tymże. Będąc we władzach górniczych osobiście uczestniczył w akcjach ratunkowych po wypadkach w kopalniach.
Zasługi profesora Krupińskiego dla AGH docenił Senat Uczelni nadając Mu w roku 1968 r. najwyższą godność akademicką, tytuł doktora honoris causa. W ten sposób zostały uhonorowane wszystkie Jego zasługi w zakresie rozwoju nauk górniczych, w zakresie działalności wychowawczej wśród młodej kadry górniczej, zasługi dla rozwoju Akademii Górniczo-Hutniczej. Wydarzenie to profesor Krupiński przeżywał z ogromną radością, bo miał świadomość, że to co robi w uczelni jest pierwszym krokiem do sukcesów gospodarczych polskiego górnictwa i całej gospodarki narodowej. A przemysł ten wtedy dźwigał na swych barkach cały ciężar rozwoju gospodarczego. Wtedy nikt nie mówił, że „węgla nie trzeba bo mamy prąd w gniazdku”.
Okres 1950 – 1972 (do śmierci profesora) On sam nazywał „Złotym wiekiem górnictwa” ale potwierdził to też prof. Kiejstut Żemaitis – ówczesny Rektor AGH, a profesora Krupińskiego zaliczył do najwybitniejszych jego przedstawicieli.
Na cześć profesora Bolesława Krupińskiego jego imieniem nazwano jedną z kopalń węgla Kamiennego w miejscowości Suszec koło Żor zbudowaną w latach 1975-1983. W roku 2012 na terenie kopalni otwarto Izbę Pamięci profesora. Po niefortunnej decyzji o likwidacji kopalni w roku 2020 izbę pamięci profesora przeniesiono do Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach, który powstał również z inicjatywy profesora Krupińskiego w 1945 roku pod nazwą: Instytut Naukowo-Badawczy Przemysłu Węglowego. W roku 2021 odbyło się ponowne uroczyste otwarcie Izby Pamięci profesora w GIG.
W dniu 24 września 2022 roku w AGH odbyła się uroczystość 100–lecia Katedry Ekonomiki i Zarządzania w Przemyśle (pierwotna nazwa z roku 1922 to Katedra Organizacji Przedsiębiorstw Przemysłowych i Prawa Górniczego). W czasach profesora Krupińskiego katedra ta pod Jego kierownictwem nosiła nazwę: Katedra Ekonomiki i Organizacji Górnictwa. W trakcie uroczystości przywołano wielokrotnie postać prof. Krupińskiego jako wielkiego inicjatora i kontynuatora idei nowoczesnego szkolenia kadr dla rozwoju i zarządzania polskim górnictwem.
W roku 2022 Stowarzyszenie Wychowanków AGH uczciło 50. rocznicę śmierci profesora Bolesława Krupińskiego poprzez złożenie kwiatów na jego grobie w Warszawie. W delegacji uczestniczył jeden z pierwszych wychowanków profesora Krupińskiego i późniejszych jego współpracowników Prof. Bronisław Barchański i wychowanek młodszego pokolenia mgr inż. Janusz Szulik.
„W 50 rocznicę śmierci – Pamiętamy – Stowarzyszenie Wychowanków AGH” (fot. B. Barchański)
W dniu 25 października w Katedrze Ekonomiki i Zarządzania w Przemyśle odbyło się seminarium naukowe na którym prof. Bronisław Barchański przybliżył zebranym – już w większości przedstawicielom tylko młodego pokolenia – sylwetkę profesora Krupińskiego i jego dokonania na rzecz akademickiej edukacji górniczej. Przypomnienie idei prof. Krupińskiego ma duże znaczenie obecnie, kiedy kraj boryka się z niedoborem surowców energetycznych, funkcjonujące jeszcze zakłady górnicze odczuwają brak dobrze wykształconej kadry inżynierskiej, a w tym samym czasie 103 letnia AGH powoli rezygnuje z kształcenia inżynierów górników.
Po seminarium Kierownik Katedry dr hab. inż. Dariusz Fuksa prof. AGH w towarzystwie byłego prorektora AGH prof. Bronisława Barchańskiego, obecnego prezesa Stowarzyszenia Wychowanków AGH prof. Piotra Czai i wychowanka prof. Krupińskiego dr. hab. inż. Tadeusza Pindóra oraz innych pracowników Katedry złożyli pod tablicą pamiątkową w łączniku A0-A1 wiązankę kwiatów przypominającą 50. rocznicę Jego śmierci w dn. 24 10.1972 r.
Zakończenie
W wywiadzie jaki przeprowadził redaktor R. Jarocki krótko przed śmiercią Prof. B. Krupińskiego możemy znaleźć „resume” Jego życia:
„Gdybym robił bilans życia? No cóż, mnie się wydaje, że moim chlebodawcom ze mną zawsze powodziło się dobrze. Mnie różnie. Raz gorzej, raz lepiej, raz szczęśliwiej, raz tragiczniej. No, ale w sumie bilans nazwałbym dodatnim, ponieważ prawdopodobnie są ślady mojej działalności w górnictwie, w polityce górniczej, w nauce górniczej i środowisku”
Pięćdziesiąt lat po śmierci profesora możemy śmiało stwierdzić, że był wielkim wizjonerem i człowiekiem czynu. W ekstremalnie trudnych powojennych czasach potrafił „krok po kroku” przyczyniać się do odbudowy i rozwoju naszego zniszczonego wojną kraju. Jako pierwszy w roku 1958 przełamał Światowymi Kongresami Górniczymi „chłód żelaznej kurtyny” i zbliżył górników całego świata do jednej wspaniałej idei: „w bezpieczny i efektywny sposób dostarczyć ludzkości surowców mineralnych niezbędnych do rozwoju i podniesienia jej poziomu życia”. I to się stało i to się nadal dzieje, ale wielu obecnie rządzących tym światem tego niestety nie wie, że:
WSZYSTKO ZACZYNA SIĘ OD GÓRNICTWA.
My ‑ Panie profesorze – Twoi wychowankowie – pamiętamy!
Odpoczywaj w Pokoju
Relację przygotował
Prof. Piotr Czaja
Prezes Stowarzyszenia Wychowanków AGH
W relacji wykorzystano materiały opracowane przez prof. Bronisława Barchańskiego i Annę Wiktor-Sułkowską.